Elke foto begint met een passende belichting. Dit is niet per se een technisch perfecte belichting, maar een belichting die past bij het onderwerp dat je fotografeert.
De basis van een goede belichting is altijd de belichtingsdriehoek. De belichtingsdriehoek is de term waarmee de samenhang tussen sluitertijd, diafragma en iso wordt aangegeven. Om een goede belichting te maken hoef je alleen aanpassingen te doen aan deze drie instellingen. Ik heb het dan even niet over goede kleuren of compositie, maar alleen of je foto niet over- of onderbelicht is. Ook laat ik even buiten beschouwing of je nou naar links of naar recht moet belichten. Daarover meer in een toekomstig artikel over het histogram.
Sluitertijd
Als je een foto maakt wordt de sensor in je camera voor een bepaalde tijd belicht. Hoe langer je de sluiter open laat, hoe meer tijd het licht heeft om op je sensor te belichten en hoe lichter de foto wordt. Als je de sluiter te lang open laat staan is de foto overbelicht, als je de sluiter te kort open laat staan is de foto onderbelicht. Hoe lang je de sluiter open laat en je de foto belicht noemen we de sluitertijd.
De tijd dat je sensor wordt belicht kun je zelf bepalen door de sluitertijd in te stellen. Op je camera word je sluitertijd weergegeven als een nummer 100, 200, 3”, 5” of als een breuk 1/100, 1/200. 100 is hetzelfde als 1/100 en betekent dat je sensor voor 1/100ste van een seconde belicht wordt. Als je naar langere sluitertijden gaat, wordt de sluitertijd anders aangegeven en zie je bijvoorbeeld 0”3 of 5”. De aanhalingstekens “ geven aan dat we het hier hebben over seconden. Zo staat 0”3 voor 0,3 seconden en 5” voor 5 seconden. De manier waarop je sensor wordt belicht kan interessante gevolgen hebben voor je foto, maar daarover later meer.
Tip: De Slow Mo Guys hebben een heel interessant filmpje gemaakt hoe de sluiter in je camera werkt. Je ziet hierin goed dat er een opening over de sensor schuift die de sensor tijdelijk belicht. Dit gebeurt met verschillende snelheden waardoor een andere sluitertijd wordt behaald.
Diafragma
Naast de sluitertijd kunnen we ook het diafragma aanpassen om de belichting te beïnvloeden. Met het diafragma bedoelen we hoe ver de lens zich opent tijdens het maken van de foto. Om precies te zijn is het diafragma de naam van de bladen die open en dicht gaan om licht binnen te laten, voor het gemak spreek ik hier over diafragma als de opening in de lens. Hoe verder de lens open staat tijdens de belichting, hoe meer licht er op de sensor kan vallen. Hier werkt het diafragma samen met de sluitertijd, want als je de foto voor een langere tijd belicht, met een diafragma dat verder open staat, hoe lichter de foto wordt. Als je de sluitertijd even lang houdt, maar het diafragma verder sluit wordt de foto donkerder omdat er minder licht door het diafragma kan.
Het diafragma wordt uitgedrukt in een breuk, het f-getal. Denk aan f/2.8, f/8 of f/22. Ik zal hierover niet teveel in detail treden (dat komt in een later artikel), maar hoe hoger het f-getal is hoe kleiner de opening in de lens waar het licht doorheen komt. Als we de belichting dus donkerder willen maken kunnen we ervoor kiezen om de opening in de lens kleiner te maken door een hoger f-getal te kiezen. Dat ziet er ongeveer zo uit:
Iso
Als laatste kunnen we de sluitertijd beïnvloeden door de iso-waarde aan te passen. Hiermee verhoog of verlaag je de gevoeligheid van de sensor. Een hogere iso-waarde betekent een hogere gevoeligheid en dus een lichtere foto. Andersom geldt dat natuurlijk ook.
Maar er is meer
Als je de sluitertijd, diafragma en iso waarde onder controle hebt kun je een goede belichting maken, maar nu komt de catch. Deze drie waarden beïnvloeden niet alleen de belichting maar hebben ook een meer creatieve kant.
En hoe weet je nou eigenlijk dat je belichting echt correct is? Zoals ik in het begin al aangaf is een belichting goed wanneer het past bij de foto, maar je kan er natuurlijk ook wat technischer naar kijken om te zorgen dat je geen overbelichte over onderbelichte delen van je foto hebt. Daarover vertel ik je meer in dit artikel over de lichtmeter en het histogram.
