Ja. Elke foto is nabewerkt en dat is ok. Misschien denk je dat de jpg die je camera maakt of de foto’s op je telefoon de onbewerkte waarheid zijn, maar dat is niet helemaal waar.
De invloed van social media
Door Instagram en andere platforms zijn we constant in contact met foto's en sommige daarvan zijn heel heftig bewerkt. Aangepaste kleuren, veel te scherpe foto's, onrealistische hdrs. Je kent ze wel. Ik denk dat hierdoor een soort tegenbeweging is ontstaan die juist waarde hecht aan realistische kleuren en een foto die eruit ziet zoals het op dat moment was. Daarom wordt soms het argument aangehaald dat alle nabewerkte foto’s nep zijn en dat een jpg of een foto van je telefoon de enige echte werkelijkheid is, maar ook die foto's zijn nabewerkt. Misschien niet door jou zelf, maar door je camera of je telefoon.
Een pure onbewerkte foto bestaat namelijk niet. Voor elke soort foto is er een proces nodig dat licht omzet in een beeld. Dat geldt zowel voor digitale als analoge fotografie, maar laten we het eerst even houden op digitale fotografie, we hebben het straks nog wel even over analoge fotografie. Want zo’n fysiek proces kan toch alleen maar de werkelijkheid zijn?
Nabewerking is nodig
Elke keer dat je een foto maakt met je digitale camera of telefoon valt er licht op een sensor die dat licht omzet in data. Aangezien wij nog geen robots zijn kunnen we pure data niet interpreteren als een beeld, er is een stap nodig om die data om te zetten naar iets wat wij kunnen consumeren en daar komt nabewerking in beeld.
Iedere camera en iedere telefoon heeft een bepaalde manier om van die data een plaatje te maken zodat jij het kan zien en iedere camera of telefoon geeft bijvoorbeeld de kleuren en de schaduwen anders weer. Zo vlakt een iPhone bijvoorbeeld de schaduw uit in gezichten, boost de Google Pixel groen bij een landschapsfoto, is een foto van een Canon warmer en geeft een Sony blauw anders weer. Dus wat is de werkelijkheid?
Telefoons met super camera's
Telefoons zijn magische fotocamera’s geworden. Het lukt telefoonproducenten om met kleine sensors bizar mooie foto’s te maken. De software in bepaalde telefoons, zoals mijn Google Pixel is bizar goed. In sommige condities, zoals wanneer het donker is, kan ik beter een foto nemen met mijn telefoon dan met mijn EOS R. Tenminste, als ik niet meer van de foto wil dan ‘m alleen gebruiken op een telefoon of op een klein scherm.
Foto met de Google Pixel 4a
Verschil tussen camera's
Maargoed, jullie zullen voornamelijk met je camera foto’s maken en niet met je telefoon, maar elke camera interpreteert de data ook op een andere manier. Zoals ik al noemde hebben Canon camera’s bijvoorbeeld een warmere gloed in foto's waardoor portretten er beter uit zien en Sony camera’s interpreteren de data weer anders waardoor de kleuren er wat anders uit zien. Dat zie je al terug in de RAW-bestanden, die juist zo min mogelijk kleur en contrast bevatten om jou als fotograaf de ruimte te geven om na te bewerken. Dus zelfs zonder nabewerking ziet een foto er anders uit, afhankelijk van welke camera je gebruikt. Dus wat is dan de werkelijkheid? En dan hebben we het nog geeneens over jpg’s gehad.
JPG's
Want ja, ook jpg’s zijn nabewerkt. Bij een jpg doet je camera namelijk de nabewerking voor je. Afhankelijk van het kleurprofiel dat je kiest, past je camera de scherpte, de kleur en het contrast aan. Je kent de keuzes vast wel, portret, landschap, zwart en wit, neutraal enzovoort. Elk van die kleurprofielen interpreteert de data op een net iets andere manier. De een is wat meer verzadigd, de ander contrastrijker. Al zet je het kleurprofiel op neutraal, dan nog is er door de camera maker besloten hoe een ‘neutrale’ foto eruit ziet. En dus maakt je camera keuzes hoe contrastrijk een foto moet zijn en hoe verzadigd die foto is.
En dat doen ze heel goed, want jpg’s of foto’s van een telefoon zien er vaak wel goed uit en zien er uit als de werkelijkheid. Producenten van camera’s en telefoon’s steken dan ook veel tijd en geld in de software op hun apparaten om te zorgen dat jouw foto’s er uit zien zoals zij denken dat jij wilt dat een foto eruitziet. En daar zit ‘m de crux, die foto’s worden zo nabewerkt dat ze eruit zien zoals jij wilt dat de werkelijkheid eruit ziet. Dat hoeft niet de perfecte werkelijkheid te zijn, maar een werkelijkheid die er voor jou als gebruiker geloofwaardig uit ziet. Dus wat is dan de werkelijkheid?
Is analoge fotografie de uitkomst?
Maar is een foto uit een analoge camera dan misschien de onbewerkte werkelijkheid? Je maakt de foto, brengt je rolletje naar een ontwikkelaar en je krijgt de foto’s gescand of geprint terug. Daar kan toch weinig gebeuren dat de werkelijkheid beïnvloedt?
Nou, ook dat is helaas niet waar. Bij het ontwikkelen, printen en scannen van foto’s worden keuzes gemaakt die eigenlijk ook nabewerking zijn. Om het nog maar niet te hebben over de keuze van welk rolletje je gebruikt, maar omdat je dat vooraf doet kun je het niet echt rekenen als nabewerking natuurlijk, dus ok dat laten we links liggen. Bij het ontwikkelen van een rolletje beïnvloedt de tijd dat je het rolletje ontwikkeld bijvoorbeeld het contrast. Een deel van jullie heeft vast vaker een rolletje ontwikkelt dan mij en kan hier veel meer over zeggen dan ik dat kan met mijn minimale ervaring, dus daar hou ik het even bij. Dan heb je een ontwikkeld rolletje, maar dan is de foto nog geeneens geprint of gescand, waar ook weer keuzes moeten worden gemaakt in kleur en contrast. Je kunt het een beetje vergelijken met je camera die een jpg voor je maakt, maar in dit geval maakt de ontwikkelaar de keuzes voor je en niet de camera. Dus wat is de werkelijkheid? Wat is de pure, onbewerkte werkelijkheid?
Elke foto is nabewerkt
Weetje, die werkelijkheid bestaat gewoon niet. En dat is ok. Dat is juist mooi zelfs. Dat geeft jou als fotograaf de mogelijkheid om de werkelijkheid een beetje te benden, te buigen naar jouw wil. Want fotografie is ook creativiteit en dat is het altijd al geweest. Om Ansel Adams maar te quoten:
“Dodging and burning are steps to take care of mistakes God made in establishing tonal relationships”.
Nabewerking is altijd al een deel geweest van creatieve fotografie. Je kunt foto’s maken op de manier dat jij dat wilt. Wil je jouw foto zo maken als DE werkelijkheid? Dan doe je dat. Wil je foto’s maken als in JOUW werkelijkheid? Dan doe je dat.
Foto gemaakt met een Canon EOS R, nabewerkt in Lightroom
Fotografie is creativiteit
Door in RAW te fotograferen en zelf na te bewerken maak jij zelf de keuzes hoe jouw foto eruit moet zien. Door te fotograferen in jpg of met je telefoon, of door je film te laten ontwikkelen en printen of scannen, laat je de nabewerking aan de producent van je camera, je telefoon of aan de ontwikkelaar. En dat is natuurlijk ook prima, maar als je zelf de controle wilt houden, als je je creativiteit de ruimte wilt geven, fotografeer dan in RAW en bewerk zelf je foto’s. Misschien doe je dat met aangepaste kleuren, met te veel sharpening of maak je onrealistische hdr’s. Het is aan jou en dat is het mooie van fotografie. Misschien vind ik het lelijk, maar dat is uiteindelijk niet belangrijk. Fotografie is creativiteit.
Maar beweer na het zien van deze video nooit meer dat de foto’s die jij maakt helemaal niet nabewerkt zijn, want dat is gewoon niet waar.
